Schizofrenie wordt veroorzaakt door een disbalans in de chemische stoffen die signalen naar de hersenen sturen, resulterend in het waarnemen (zien/horen/denken) van dingen die er niet zijn. Welke factoren deze disbalans veroorzaken, is niet helemaal duidelijk.

Schizofrenie is een veelvoorkomende vorm van een ernstige psychische stoornis die een aanzienlijk 'stigma' met zich meedraagt en vaak verkeerd wordt begrepen. Mensen met schizofrenie hebben stoornissen in gedachten, emoties en gedrag en hebben moeite de realiteit juist in te schatten.¹ Dit kan een grote impact hebben op het leven van de patiënt en zijn/haar familie.

Schizofrenie wordt gekenmerkt door episoden van psychose (verlies van contact met de werkelijkheid) afgewisseld door periodes van afgevlakte emoties en terugtrekking.¹ Verschijnselen van schizofrenie kunnen worden omschreven als zogenaamde positieve verschijnselen en negatieve verschijnselen, samen met cognitieve, stemmings- en motorische verschijnselen.

Positieve symptomen - De verschijnselen die zich tijdens de episoden van psychose voordoen, worden 'positieve verschijnselen' genoemd en zijn onder meer gedachtestoornis, wanen (onterechte overtuigingen, vaak met paranoia) en hallucinaties – voornamelijk het horen van stemmen. Deze verschijnselen gaan vaak vergezeld van angstgevoelens, depressie en bovenmatige activiteit continu rondlopen en geagiteerd raken.

Negatieve symptomen - De episoden van terugtrekking bestaan daarentegen uit 'negatieve verschijnselen'. Deze omvatten onder meer vervlakking van emoties, minder vloeiend spreken, slecht kunnen plannen, geen activiteiten in gang zetten en/of blijven uitvoeren, en minder gevoelens van plezier of belangstelling. De negatieve verschijnselen zijn doorgaans verantwoordelijk voor problemen met sociale interactie en dagelijkse bezigheden.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie bedroeg het aantal mensen met schizofrenie naar schatting meer dan 21 miljoen, waardoor dit wereldwijd een van de 20 belangrijkste oorzaken van invaliditeit is.² Schizofrenie komt voor in alle etnische groepen, culturen of sociale klassen. De aandoening begint meestal op jongvolwassen leeftijd (vanaf 20 jaar),³ maar kan zich op elke leeftijd ontwikkelen. 

Schizofrenie komt bij mannen en vrouwen even vaak voor, hoewel de aandoening bij mannen vaak iets eerder in het leven ontstaat.⁴ De kans dat iemand tijdens zijn of haar leven schizofrenie ontwikkelt, is ongeveer 1%.³

Schizofrenie is ook een van de meest kostbare ziekten ter wereld en blijkt, samen met andere psychotische aandoeningen, verantwoordelijk te zijn voor 1,5% (Verenigd Koninkrijk), 2% (Nederland, Frankrijk) en 2,5% (VS) van het totale gezondheidszorgbudget.^5-6

Schizofrenie wordt gediagnosticeerd aan de hand van vraaggesprekken met patiënten en eventueel gesprekken met hun naasten. Er zijn talrijke beoordelingsschalen die tevens kunnen worden gebruikt om de verschijnselen te identificeren en de ernst van de schizofrenie vast te stellen.

Schizofrenie vereist behandeling. Met de juiste behandeling is het echter mogelijk de verschijnselen van schizofrenie aanzienlijk te verminderen, en de ‘risicofactoren’ of ‘waarschuwingssignalen’ van een aankomende nieuwe episode te herkennen. Behandeling bestaat doorgaans uit een combinatie van medicatie en psychosociale therapie, waarbij vaak ziekenhuisopname noodzakelijk is voor zorg en monitoring tijdens psychotische episoden.