Mensen met alcoholafhankelijkheid drinken alcohol in grote hoeveelheden, hetgeen hun gedrag beïnvloedt en ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken.¹ Mensen met deze stoornis zijn zich vaak bewust van de schadelijke effecten ervan, maar vinden het moeilijk om minder te gaan drinken.¹

Van langdurige blootstelling aan alcohol wordt gedacht dat het veranderingen teweegbrengt in de hersenstructuren die samenhangen met beloning, motivatie, geheugen en zelfbeheersing, waardoor de neiging van een persoon om alcohol te drinken sterker wordt.² Een persoon met alcoholafhankelijkheid voelt niet langer de plezierige effecten van drinken, maar merkt toch dat hij of zij naar alcohol hunkert.³ Deze personen drinken dan ook om de effecten van alcoholonttrekking ('negatieve bekrachtiging') te vermijden in plaats van een prettig gevoel erbij te ervaren ('positieve bekrachtiging').³

De belangrijkste tekenen van alcoholafhankelijkheid zijn dat een persoon grote hoeveelheden alcohol nuttigt, gedurende langere periodes dan bedoeld, en dat dit drinken een aanzienlijke invloed heeft op zijn of haar vermogen om normale dagelijkse activiteiten uit te voeren.¹ Een persoon met alcoholafhankelijkheid zal doorgaans het drinkgedrag willen verminderen, maar is hier niet toe in staat vanwege een overweldigend verlangen en ontwenningsverschijnselen, zoals misselijkheid of een onrustig gevoel.¹

Het drinkgedrag van een persoon kan ertoe leiden dat hij of zij de verantwoordelijkheden in huis, zoals de verzorging van een kind of het huishouden, niet uitvoert en dagen op het werk mist.¹ Ze kunnen niet stoppen met het drinken van alcohol, ook niet wanneer dit hen of anderen in gevaar brengt, bijvoorbeeld door onder invloed van drank te gaan autorijden of machines te bedienen.¹

De lichamelijke verschijnselen van alcoholafhankelijkheid zijn onder meer trillen, moeite met lopen en met slapen.¹ Zware alcoholafhankelijkheid wordt in verband gebracht met hogere percentages van suïcidale gedachten en pogingen.¹

Wereldwijd kampen 107 miljoen mensen met alcoholafhankelijkheid.⁴ Het alcoholgebruik varieert op grond van religieuze en culturele gebruiken, en lijkt hoger te liggen in hoge-inkomenslanden.⁵ Alcoholafhankelijkheid ontwikkelt zich doorgaans bij twintigers en dertigers, hoewel de betreffende personen vaak al halverwege hun tienerjaren te veel beginnen te drinken.^1,6 Mannen hebben twee keer zo veel kans op het ontwikkelen van een alcoholafhankelijkheid als vrouwen.⁶

Alcoholgebruik is een oorzakelijke factor bij meer dan 200 ziekten, waaronder psychische en gedragsstoornissen, levercirrose, kanker, en hart- en vaatziekten.⁷ Uit een multinationaal onderzoek kwam naar voren dat 77% van de mensen met een alcoholafhankelijkheid ten minste aan nog één nevenaandoening lijdt.⁸

Alcoholgebruik is de op zes na grootste risicofactor voor vroegtijdig overlijden en invaliditeit wereldwijd, goed voor 2,2% van alle sterfgevallen onder vrouwen en 6,8% van alle sterfgevallen onder mannen.⁵ Voor mensen tussen de 15 en 49 jaar oud is alcoholgebruik de grootste risicofactor voor voortijdige sterfte, en verantwoordelijk voor 3,8% van de sterfgevallen onder vrouwen en 12,2% onder mannen.⁵ Veel van deze sterfgevallen zijn het gevolg van letsel door verkeersongevallen en geweld.⁷

Uit een wereldwijd onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat mensen met een alcoholafhankelijkheid jaarlijks gemiddeld twee extra dagen aan werk of activiteiten missen.⁹ De stoornis tast de geestelijke gezondheid en emoties van een persoon aan en de relatie met zijn of haar partner, familie en collega's.⁶

Mensen die zich zorgen maken dat zij – of hun naasten – verschijnselen van alcoholafhankelijkheid vertonen, moeten hun arts raadplegen voor hulp en advies. Alcoholafhankelijkheid kan worden gediagnosticeerd na gesprekken met een arts over de gebruiken en gedragingen met betrekking tot alcohol van een persoon, en nadat gekeken is naar eventuele lichamelijke verschijnselen.¹

Een belangrijk onderdeel van de behandeling van alcoholafhankelijkheid is het vaststellen van een behandeldoel, waaronder abstinentie (geheel niet drinken) of reductie (vermindering). Hoewel abstinentie de grootste gezondheidsvoordelen oplevert, zijn veel mensen huiverig of niet in staat om volledig te stoppen met drinken, en de optie van een verminderd alcoholverbruik kan een alternatief zijn om de schade die gepaard gaat met alcoholgebruik te beperken.¹⁰

Van alle psychische stoornissen, is bij alcoholafhankelijkheid sprake van de grootste "treatment gap" (achterwege blijven van behandeling); slechts één op de vijf mensen met alcoholafhankelijkheid gaat op zoek naar behandeling.^6,11 Veel mensen vermijden behandeling omdat ze het gevoel hebben dat er een stigma kleeft aan de aandoening.¹² Steungroepen vormen een belangrijk onderdeel van de behandeling voor alcoholafhankelijkheid, zowel voor de patiënt als diens naasten. Van degenen die in behandeling gaan, komen velen er op de lange termijn weer bovenop.¹³